Afgelopen zondag (15 september 2019) vonden in verschillende steden in Nederland acties plaats tegen het wetsvoorstel van de VVD en het CDA om kraakpanden voortaan sneller te kunnen ontruimen, door krakers het grondwettelijke recht op hun juridische verdediging en een eerlijk proces te ontnemen. Al staat het voorstel op gespannen voet met de beginselen van de rechtsstaat, het zou zeker de eerste keer niet zijn dat er een wet doorheen zal worden gedrukt waarmee het parlement de rechtspraak van de Hoge Raad en het Europese Hof aan haar laars lapt.
Sinds de jaren ’60 fungeert kraken als actiemiddel met een signaalfunctie voor een falend woon- en leegstandsbeleid: de reden waarom een kraakverbod decennialang als onwenselijk werd gezien zónder daarmee samenhangende effectieve maatregelen om leegstand te voorkomen. Kraken mag dan sinds 2010 bij wet verboden zijn, de leegstand en woningnood zijn de afgelopen 10 jaar verdubbeld. En dus wordt er nog steeds gekraakt. De VVD en het CDA vinden niet leegstand en woningnood, maar kraken het probleem. Juist nu leegstand en woningnood steeds meer als een onhoudbaar maatschappelijk probleem wordt erkent, doen deze partijen alsof kraken een onoverkomelijk probleem is voor ondernemers en maken zich opnieuw hard voor een kraakverbod: deze keer zonder ook maar de schijn te wekken om ook de onderliggende problematiek aan te willen pakken. Omdat door deze wet de rechtspositie van krakers en precaire bewoners ernstig onder druk komt te staan en de historisch hoge leegstand en dakloosheid hiermee alleen maar verder zullen toenemen, werd een landelijke actiedag afgekondigd.
Eenzijdige effectuering Wet kraken en leegstand
Bijna 10 jaar geleden werd de Wet kraken en leegstand aangenomen, onder de voorwaarde dat niet alleen kraken, maar ook leegstand moest worden teruggedrongen. Waar kraken altijd een belangrijke stok achter de deur bij pandjesbazen was (en nog steeds is!), zouden gemeenten voortaan een actievere rol moeten spelen in de aanpak van speculatie met leegstaand vastgoed en verpaupering. Boetes voor structurele leegstand zijn echter nauwelijks opgelegd en dankzij de gigantische boost van leegstandsbeheer/anti-kraak is het voor speculanten alleen maar makkelijker geworden om leegstand te versluieren onder het mom van ‘bewoning door tijdelijke verhuur’.
Versnelling van de ‘kraakcarrousel’
In de toelichting van het voorstel suggereren initiatiefnemers Daniel Koerhuis (VVD) en Madeleine van Toorenburg (CDA) dat Amsterdam momenteel wordt overspoeld door criminele woonbendes, die dankzij de schorsende werking van het aanspannen van een kort geding nu maar al te gemakkelijk van pand naar pand zouden kunnen hoppen — de zogenaamde ‘kraakcarrousel’. “Dit gedrag van krakers is mogelijk omdat de wetgeving is ingericht op incidentele, losstaande misdrijven, waar het kraken zelf in toenemende mate een structureel karakter heeft”, schrijven ze. Sinds haar bestaansgeschiedenis als maatschappelijk fenomeen heeft kraken natuurlijk al een structureel karakter gehad, waarbij het oplossen van individuele woningnood hand in hand is gegaan met het aan de kaak stellen van maatschappelijke misstanden in de vastgoedsector. De kraakcarrousel heeft in die zin dan ook altijd bestaan, omdat de ontruiming van een gekraakt pand bij de op straat gezette krakers dikwijls werd opgelost door het kraken van een ander pand. Dat is dan meteen ook een te verwachten gevolg van het wetsvoorstel: geen stop van de carrousel, maar juist een verdere versnelling daarvan. Het wetsvoorstel is dus een klassiek schoolvoorbeeld van symboolpolitiek, om puntjes mee te scoren bij de eigen achterban.
Winst boven mensen
We kunnen de totstandkoming van deze initiatiefwet echter niet los zien van de steeds verdergaande criminalisering van daklozen en migranten (met vluchtelingencollectief We Are Here als meest aangewezen zondebok) en de verdere uitholling van het grondwettelijk en verdragsrechtelijk beschermde huisrecht. De VVD voert al jarenlang een ideologische loopgravenoorlog tegen assertieve mensen die niets bezitten — vóór alles om de belangen van de allerrijksten veilig te stellen. Want wie werkelijk van deze wet profiteert is een kleine minderheid met meerdere huizen, die in staat wil blijven om de druk op de beschikbare woningvoorraad verder op te blijven voeren om de miljoenen vervolgens voor hen binnen te laten harken. Omdat de initiatiefwet geen alternatief biedt voor het schrijnende tekort aan betaalbare woonruimten, komt dit voorstel aan als een harteloze trap na voor de minst vermogenden en meest kwetsbaren in de samenleving. In plaats van daklozen, urgent woningzoekenden en precair behuisden in bescherming te nemen, dreigt de overheid alleen maar meer mensen in situaties van woononzekerheid te dwingen.
Laten we tenslotte niet vergeten dat kraken voor veel goeds staat. Van de openstelling van laagdrempelige, inclusieve ruimten die door iedereen kunnen worden gebruikt tot bestaansvoorwaarde voor de alternatieve creatieve infrastructuur en niet-commerciële uitgaans- en ontmoetingsplekken. En samen weten we nog altijd monumentale panden te behouden, die anders omver zouden worden gekegeld voor nieuwbouw van €800 plus. Samen maken we een heleboel waardevolle dingen mogelijk. Samen maken we een vuist tegen de uitverkoop van de stad!
Wij laten ons niet illegaal verklaren.
KRAKEN GAAT DOOR!
